Dwuletni projekt "Tradycyjne bartnictwo ratunkiem dzikich pszczół
w lasach", to wspólne działania nadleśnictw: Augustów, Browsk, Maskulińskie
i Supraśl. Partnerami współpracującymi była Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Realizacja tego unikatowego projektu możliwa była dzięki finansowaniu z funduszy norweskich przy wsparciu środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014, w ramach Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów".

Część wykładową spotkania zainaugurowała Beata Madras-Majewska prof. SGGW
w Warszawie prelekcją poświęconą kondycji zdrowotnych pszczół zasiedlających barcie i kłody usytuowanych w 4 nadleśnictwach realizujących projekt. Następnie
o określeniu przynależności rasowej pszczół pochodzących z tych barci opowiadała Łucja Skonieczna ze Stacji Hodowli i Unasieniania Zwierząt w Bydgoszczy. Część referatową zakończyło omówienie wybranych zagadnień spornych wpływu prowadzenia działalności bartnej na możliwość odrodzenia dzikiej pszczoły. Prelekcję tą poprowadzili Dariusz Ostrowski i Marta Czech, doktoranci Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku.

Na uroczystym podsumowaniu projektu nie mogło również zabraknąć pracowników parku narodowego Szulgan-Tasz w Baszkirii, którzy przez dwa lata wspierali swoją wiedzą i doświadczeniem leśników realizujących działania projektowe.

Projekt "Tradycyjne bartnictwo ratunkiem dzikich pszczół w lasach" zakładał wielopłaszczyznowe przedsięwzięcia mające na celu odtworzenie tradycyjnego bartnictwa oraz odnowę populacji dzikich pszczół zamieszkujących na terenie czterech puszcz: Augustowskiej, Białowieskiej, Knyszyńskiej i Piskiej.

Jednym z najistotniejszych punktów projektu było uświadomienie społeczeństwu roli jaką pszczoły odgrywają w ekosystemie. W czasach, gdy pszczoły masowo wymierają na każdym kontynencie, ten projekt miał niezwykłą wagę. Pozostałe założenia projektu to przede wszystkim tworzenie ścieżek edukacyjnych, szkolenia potencjalnych bartników, badania naukowe (dotyczące m.in. genetyki pszczół leśnych), analizy prawne oraz budowa barci i kłód bartnych.

W trakcie spotkania wszyscy partnerzy projektu zrelacjonowali działania, które udało się im zrealizować. Są to między innymi specjalne programy edukacyjne. Wykonano ekspozycje, punkty i ścieżki edukacyjne we wszystkich nadleśnictwach biorących udział w projekcie. Do korzystania z przygotowanej oferty terenowej zachęcają publikacje w formie przewodników i albumów. Promocji idei odtwarzania bartnictwa służyła specjalna strona internetowa, będąca bazą danych i źródłem bieżących informacji. Dzięki kamerom zamocowanym przy kłodach bartnych w Nadleśnictwach Augustów i Browsk, życie pszczół mogliśmy podglądać na żywo.

Efektem kończącego się właśnie projektu jest odbudowa całych kolonii dzikich pszczół, ochrona Augustowskiej odmiany pszczoły, która jest jedynym zachowanym dzikim gatunkiem pszczół w Europie oraz co ważne stworzenie podstaw prawnych bartnictwa.

Mimo że projekt zakładał, iż na terenie każdego z uczestniczących w nim nadleśnictw powstaną po dwie barcie i trzy kłody bartne, to w sumie jest ich 35. Najwięcej na terenie nadleśnictwa Augustów: cztery barcie i szesnaście kłód bartnych. W odtwarzaniu tradycji bartnictwa polskim leśnikom pomagali bartnicy z parku narodowego Szulgan-Tasz w Baszkirii na Uralu w Rosji. To oni uczyli ich budowy pierwszych kłód bartnych
czy barci i pokazywali, jak należy opiekować się leśnymi pszczołami. Wiedza ta została bardzo dobrze wykorzystana, gdyż we wszystkich nadleśnictwach połowa
z przygotowanych barci i kłód została już zasiedlona przez pszczoły.

Podsumowując, wszystkie z zaplanowanych działań projektu zostały pomyślnie zrealizowane, co jest powodem do zadowolenia. Najważniejsze jednak jest to,
że udało się pokazać dużej grupie społeczeństwa, ogromne znaczenie pszczoły
w środowisku.

Albert Einstein twierdził, że „od chwili gdy zginie ostatnia pszczoła, człowiekowi pozostaną cztery lata życia" miejmy nadzieję, że dzięki takim projektom jak ten kończący się, przepowiednia tego wybitnego fizyka nigdy się nie spełni. 

Tekst: Anna Jakimiuk RDLP w Białymstoku

Foto: Roman Rogoziński Nadleśnictwo Augustów